16వ శతాబ్ధికి చెందిన జీన్ బోడిన్ అనే ఫ్రెంచి రాజనీతి తత్వవేత్త “ది రిపబ్లిక్” అనే గ్రంథంలో సార్వభౌమాధికార స్వభావాన్ని గురించి సమగ్రంగా చర్చించాడు. ఈ గ్రంథంలో పౌరులు, పాలితులపై రాజ్యానికి వున్న అత్యున్నతాధికారాన్ని సార్వభౌమాధికారం అని బోడిన్ నిర్వచించాడు.
అంతర సార్వభౌమాధికారాన్ని బోడిన్ స్పష్టంగా విశ్లేషించాడు. 17వ శతాబ్ధంలో డచ్ న్యాయ తత్వవేత్త హ్యుగోగ్రోషియస్ బాహ్య సార్వభౌమాధికారాన్ని విపులీకరించాడు. ఒక వ్యక్తి చేతిలో వున్న అత్యున్నత రాజకీయ అధికారాన్ని సార్వభౌమాధికారమని గ్రోషియస్ చెప్పాడు. అటువంటి అధికారాన్ని వేరెవరూ ధిక్కరించడానికి వీలులేదు.
“పాలితులు, వారి సంస్థలపై వున్న నిరపేక్ష - అపరిమితమైన స్వతహాగా సంక్రమించే అధికారాన్ని సార్వభౌమాధికారం అని బర్జస్ అనే అమెరికా దేశానికి చెందిన రచయిత నిర్వచించాడు. రాజ్యానికున్న అంతిమ శాసన నిర్భంధ అధికారాన్ని సార్వభౌమాధికారమని ఆర్.హెచ్. సాల్తో అన్నాడు.
★ సార్వభౌమాధికార అంశాలు:
సార్వభౌమాధికారంలో రెండు అంశాలున్నాయి. అవి అంతర, బాహ్య సార్వభౌమాధికారాలు.
★ అంతర సార్వభౌమాధికారం:
అంతరంగిక వ్యవహారాలకు సంబంధించిన అత్యున్నత రాజ్యాధికారాన్ని అంతర సార్వభౌమాధికారమని చెప్పవచ్చు. వ్యక్తులు, వారి సంస్థలకు సంబంధించిన శాసనాలు చేసి అమలు చేసే అధికారాన్ని అంతర సార్వభౌమాధికారమని చెప్పొచ్చు.
★ బాహ్య సార్వభౌమాధికారం:
ఒక రాజ్యానికి ఇతర రాజ్యాలతో ఉన్న సంబంధాన్ని తెలిపే అధికారాన్ని బాహ్య సార్వభౌమాధికారం అనొచ్చు. ఈ అధికారం వలన రాజ్యం విదేశీ వ్యవహారాలలో ఇతర రాజ్యాల జోక్యం ఉండదు. కాని చిన్న, బీద రాజ్యాలు విదేశీ వ్యవహారాలలో స్వతంత్రంగా వ్యవహరించే పరిస్థితులు చాలా వరకు కనిపించడం లేదు. దీనికి కారణం అమెరికా వంటి అగ్రరాజ్యాలు వాటిపై ఆధిపత్యం చెలాయించడమేనని చెప్పొచ్చు.
సార్వభౌమాధికార లక్షణాలు:
ఏకత్వ సిద్ధాంతాన్ని అనుసరించి సార్వభౌమాధికరాన్ని ఈ క్రింది విధంగా చెప్పొచ్చు.
1. నిరపేక్షత:
రాజ్య సార్వభౌమాధికారం నిరపేక్ష, అపరిమితమైన అధికారం. దేశ, విదేశీ వ్యవహారాలలో రాజ్యాధికారానికి తిరుగులేదు. రాజ్యం దాని భూభాగంలో సర్వ స్వతంత్రంగా వ్యవహరించగలదు. రాజ్య సరిహద్దులలో దాని అధికారాన్ని దేశ విదేశాలలో ఎవరికీ ప్రశ్నించే హక్కు ఉండదు. వాస్తవ ప్రపంచంలో అటువంటి సర్వ స్వతంత్ర అధికారం ఏ రాజ్యానికీ ఉండదు.
2. సార్వజనీనత :
సార్వభౌమాధికారం సార్వజనీనమైనది. రాజ్యంలో ఉండే వ్యక్తులకు, వారి సంస్థలకు, సంఘాలకు ఎటువంటి మినహాయింపులు లేక వర్తిస్తుంది. విదేశ దౌత్య ప్రతినిధులు మాత్రం సార్వభౌమాధికార పరిధిలోకి రారు. అయినప్పటికీ, వారికిచ్చే ప్రత్యేకాధికారాలను రాజ్యం ఎప్పుడైనా తొలగించవచ్చు.
3. శాశ్వత తత్వం:
సార్వభౌమాధికారం శాశ్వతమైనది. రాజ్యం ఉన్నంతకాలం సార్వభౌమాధికారం ఉంటుంది. రాజ్యం అంతరిస్తే దానితో పాటు సార్వభౌమాధికారం కూడా అంతరిస్తుంది. ప్రభుత్వంలో వచ్చే మార్పుల వలన సార్వభౌమాధికారానికి భంగం వాటిల్లదు. దీనికి కారణం సార్వభౌమాధికార రాజ్య లక్షణం కాని ప్రభుత్వ లక్షణం కాదు.
4. అవిభాజ్యత:
సార్వభౌమాధికారం అవిభాజ్యం. రాజ్యాలలో ఒకే సార్వభౌమాధికారి ఉంటాడు. కాబట్టి సార్వభౌమాధికారాన్ని వ్యక్తుల మధ్య పంచడానికి వీలులేదు. సార్వభౌమాధికారాన్ని విభజిస్తే అది నశిస్తుందని గెటెల్ పండితుని అభిప్రాయం. కొందరు విమర్శలకు అభిప్రాయం ప్రకారం సమాఖ్య విధానంలో సార్వభౌమాధికారం కేంద్ర, రాష్ట్రాల మధ్య విభజించడం జరుగుతుంది. కానీ ఈ వాదన సరైనది కాదు. ఎందుకంటే సమాఖ్య రాజ్యంలో కేంద్ర రాష్ట్రాల మధ్య ప్రభుత్వ అధికారాల విభజన మాత్రమే జరుగుతుంది. సార్వభౌమాధికారం విభజన జరగదు.
5. అనన్య సంక్రమత్వం:
రాజ్యంలో సార్వభౌమాధికారం సార్వభౌమునికి మాత్రమే చెందుతుంది. దానిని ఇతరులకు బదిలీ చేయడానికి వీలుపడదు. దానిని బదిలీచేస్తే అది నాశనమవుతుంది. రాజ్య పాలకుడు రాజ్యాన్ని త్యజించిప్పటికీ సార్వభౌమాధికారం రాజ్యానికే ఉంటుంది.
★ సార్వభౌమాధికారానికి సవాళ్ళు:
సాంప్రదాయక సార్వభౌమాధికార భావన ఇటీవల కాలంలో కొన్ని సవాళ్ళను ఎదుర్కొంటుంది. వాటిని క్లుప్తంగా ఈ విధంగా చెప్పొచ్చు.
1. బహుత్వ వాధుల నుండి సార్వభౌమాధికారం మొదటి సవాలును ఎదుర్కొంటుంది. వీరు సార్వభౌమాధికార ఏకత్వాన్ని అంగీకరించలేదు. వీరి వాదన అనుసరించి సార్వభౌమాధికారం రాజ్యానికి, ఇతర సంఘాలకు, సంస్థలకు మధ్య విభజింపబడుతుంది. హెచ్.జె. లాస్కీ, వంటి వారు ఈ వాదనను బలపరిచారు.
2. అంతర్జాతీయవాదం రెండవ సవాలు. అంతర్జాతీయతావాదం అభివృద్ధి చెందడం వలన ప్రపంచ రాజ్యాలు ఒకదానిపై ఒకటి ఆధారపడి ఉన్నాయి. దీనికి కారణం ఏ రాజ్యం కూడా స్వయం పోషకం కాదు. అలాగే స్వీయరక్షణ కూడా కలిగిలేదు. సాంప్రదాయక సార్వభౌమాధికార సిద్ధాంతాన్ని అనుసరించి చిన్న, బడుగు రాజ్యాల భద్రతకు అగ్రరాజ్యాల నుండి ముప్పు వాటిల్లే ప్రమాదం ఉంటుంది. ఆధునిక ప్రపంచంలో వివిధ రాజ్యాల మధ్య సంబంధాలను అంతర్జాతీయ న్యాయం, అంతర్జాతీయ సాంప్రదాయాలు నియతం చేస్తున్నాయి. ఈ కారణం వలన ఏ రాజ్య సార్వభౌమాధికారానికి నిరపేక్షత ఉండదు.
3. నేటి అంతర్జాతీయ సంబంధాలలో స్వతంత్ర రాజ్యాలు మాత్రమే పాత్రధారులు కావు. UNO వంటి అంతర్జాతీయ సంస్థలు, నాటో వంటి సైనిక కూటములు, బహుళ జాతి సంస్థలు, మొదలగునవి కూడా అంతర్జాతీయ సంబంధాలలో ప్రముఖపాత్ర పోషిస్తున్నాయి. వీటి కార్యకలాపాలు జాతి రాజ్యాలకు సవాళ్ళుగా పరిణమించాయి.
4. అల్ప సంఖ్యాకుల సమస్యలు, స్వార్థ ప్రయోజనాలతో కూడిన వర్గాలు, హింసాయుత కార్యకలాపాలు, ఉగ్రవాదం వంటి అంతరంగిక శక్తులు కూడా రాజ్య సార్వభౌమాధికారానికి సవాళ్ళుగా పరిణమించాయి.
5. ప్రపంచ ఆర్థికీకరణ, సమాచార సాధనాలలో వచ్చిన విప్లవాత్మక మార్పులు, పర్యావరణ సమస్యను ఎదుర్కోవడానికి అవసరమైన అంతర్జాతీయ సహకారం వంటివి కూడా రాజ్య సార్వభౌమాధికారానికి సవాళ్ళుగా నిలిచాయి.
0 Comments